مدل نهاد - رابطه در پایگاه داده

 

مدل نهاد - رابطه در پایگاه داده

مدل نهاد – رابطه در پایگاه داده، شامل دو مجموعه از اشیا است که بر مبنای ادراک و منطقی از یک دنیای حقیقی به دست می آیند. این دو مجموعه، نهاد و رابطه بین نهادها میباشند. در یک پایگاه داده همه نهادهای هم نوع در یک مجموعه نهاد واقع میشوند و همچنین تمامی روابط هم نوع در یک مجموعه رابطه قرار میگیرند. مدل نهاد- رابطه توسط یک نمودار گرافیکی بنام نمودار ER نمایش داده میشود. در این نمودار نهادها با مستطیل و ویژگی های نهادها با بیضی ها نمایش داده میشوند. روابط نیز بوسیله لوزی ها مشخص میشوند و بوسیله خطوطی به نهادها متصل میگردند

در ادامه تعاریف اولیه مدل نهاد – رابطه را ذکر خواهیم کرد:

موجودیت یا نهاد (Entity)

مفهوم کلی نهاد شی یا فردی است که در مورد آن میخواهیم اطلاعاتی داشته باشیم. این شی باید قابل تمایز از دیگر اشیا باشد. هر نهاد دارای مجموعه ویژگی ها یا صفات خاصه و مقادیری برای آن ویژگی ها است. بعضی از این مقادیر میتوانند به عنوان یک مشخصه منصر به فرد به کار روند و نهاد را بصورت یکتایی در مجموعه خود معرفی نمایید. نهادهای هم نوع که دارای ویژگی های یکسانی هستند در یک مجموعه از نهاد واقع میشوند. همچنین این امکان وجود دارد که یک نهاد در چند مجموعه نهاد عضویت داشته باشد. برای مثال مشتری یک شعبه از بانک، کارمند آن بانک نیز باشد براین اساس این فرد هم در مجموعه نهاد مشتری و هم در مجموعه نهاد کارمند عضو است.به ازای هر ویژگی یا صفت خاصه ای از نهاد، مجموعه ای از مقادیر مجاز وجود دارند که تخصیص آنها به این ویژگی امکان پذیر می باشد که این مجموعه را مجموعه دامنه (Domain) و یا مجموعه مقادیر (Value) می نامند.

 

ویژگی یا صفات خاصه (Attribut)

ویژگی، جدا ساز یک نوع موجودیت از نوع دیگر است. هر ویژگی دارای دو مولفه است: اسم ویژگی و مقدار آن ویژگی. برای مثال موجودیت مشتری میتواند دارای ویژگی های نام، نام خانوادگی، سال تولد و مقدار مبلغ خرید باشد و برای هر کدام از این ویژگی ها مقداری در نظر گرفته شده باشد.

در مدل نهاد – رابطه ویژگی ها را میتوان از چند مورد تقسیم بندی نمود:

► ویژگی های ساده و ویژگی های مرکب.

► ویژگی های تک مقداری و ویژگی های چند مقداری.

► ویژگی های تهی و ناتهی.

► ویژگی های مشتق شده و نامشتق.

ویژگی های ساده قابل شکستن به بخش های جزئی تر نمی باشند. برای مثال شهر مشتری یک ویژگی ساده است. ویژگی های مرکب بر عکس ویژگی های ساده هستند. برای مثال آدرس یک مشتری میتواند تشکیل شده از استان محل سکونت، شهر، خیابان وکوچه باشد.

ویژگی تک مقداری به ازای هر نهاد فقط دارای یک مقدار واحد است. برای مثال، ویژگی کد ملی یا کد مشتری در یک سازمان برای هر نهاد مشتری فقط یک مقدار دارد که آن نهاد را از دیگر نهادهای آن مجموعه متمایز میکند. اما خیلی از ویژگی ها، اینطور نیستند. برای مثال ویژگی نام مشتری، شهر مشتری و ... برای چندین نهاد میتواند یکسان باشد. مثلا در یک شعبه از یک سازمان که دارای 1000 مشتری است ممکن است نام 10 مشتری "علی" باشد و یا مقدار ویژگی شهر 50 مشتری یکسان باشد. همچنین ویژگی تهی وقتی مورد استفاده واقع میشود که نهادی فاقد مقدار برای ویژگی خود باشد. بعنوان مثال یک مشتری دارای تلفن نیست و مقدار ویژگی شماره تلفن برای نهاد مشتری تهی میشود. در پایگاه داده و بانک اطلاعاتی مقدار تهی با مقدار پیش فرض Null شناخته میشود. مقادیر ویژگی های مشتق شده را میتوان از مقادیر سایر ویژگی های نهاد یا ویزگی های نهاد مرتبط به دست آورد. برای مثال از دو ویژگی تاریخ استخدام و مدت استخدام یک کارمند میتوان ویژگی تاریخ شروع به کار آن کارمند را به دست آورد.

 

رابطه (Relation)

به ارتباط بین نهادهای مختلف در یک محیط عملیاتی از بانک اطلاعاتی رابطه گفته میشود. برای مثال در یک محیط دانشگاه نهادهای دانشجو، استاد و درس میتوانند دارای رابطه ارائه درس باشند.

یک رابطه میتواند دارای ویژگی هایی نیز باشد. برای مثال رابطه ارائه درس در مثال قبلی، میتواند دارای ویژگی های تاریخ شروع ارائه درس و تاریخ پایان ارائه درس باشد. رابطه ها بیشتر بصورت دودویی مطرح میشوند که در این صوت آن رابطه بیانگر ارتباط دو مجموعه نهاد است اما بعضی اوقات این روابط با بیش از دو مجموعه نهاد در ارتباط اند. تعداد مجموعه نهادهایی که بر روی یک مجموعه رابطه اشتراک دارند درجه (Degree) آن رابطه می گویند.

مفاهیم دیگر مدل نهاد - رابطه عباتنداز:

► فیلد : کوپکترین واحد ذخیره داده در بانک اطلاعاتی است.

► رکورد : مجموعه ای از فیلدهای مرتبط به هم می باشد.

► فایل : مجموعه ای است از تمامی نمونه های یک نوع رکورد.

► داده : عبارت است از مقادیر صفات خاصه از یک نهاد که به آن نهاد معنا و شناخت می بخشد.